Het poeziepaleis (ode aan Guus Middag)

Ik maak nooit iets mee, behalve twee jaar geleden toen ik fietskoerier was in Utrecht. Het was januari en alle meteorologen hadden gewaarschuwd voor harde wind. Hele harde wind zelfs. Het was één van mijn laatste dagen als fietskoerier, maar zeker de meest memorabele. Terwijl de radio iedereen opdroeg binnen te blijven woei ik met een tas vol pakjes van de ene naar de andere kant van Utrecht. Op de Graadt van Roggenweg was de wind zo sterk dat ik over de wegscheiding tussen fietspad en autoweg heen woei, met fiets en al en maar net overeind kon blijven bij de landing. Op de Amsterdamsestraatweg was bijna niemand buiten te zien en ik worstelde me tegen de wind in naar het Noorden, blij met elke windschaduw onderweg. Ik schreeuwde in mijn mobiele telefoon om me verstaanbaar te maken met de klanten. In Overvecht was op de heenweg nog weinig loos, maar toen ik vijf minuten later terugsnelde was er een boom dwars over de weg gevallen en had de wind een glasplaat uit een bushok geblazen. 's Ochtends was ik nog op de Uithof geweest om een pakje aan de Hogeschool Utrecht af te leveren en 's middags viel honderd meter daarvandaan een kraan door het Van-Unnik-gebouw. Kortom er stond een stevige bries en ik heb niet vaak zo'n mooie en spannende dag beleefd! Ik voelde me sterker dan ooit. (Hoewel ik wel uit lijfsbehoud het dagelijkse ritje naar Papendorp over de Prins Clausbrug heb afgezegd, omdat ik bang was dat ik met fiets en al over de reling in het Amsterdam-Rijn-kanaal in zou kukelen.)
Ik hou van wind. Ik krijg bij een training op de racefiets moraal als er windkracht 7 staat en ik met moeite tegen de wind in worstel. Ik krijg moraal van waaierkoersen en ik krijg moraal van zeilen. Wind is fantastisch. Het kan me niet hard genoeg waaien.
Ik moest hier aan denken toen ik twee weken geleden in mijn Duitscursus een gedicht van Jakob van Hoddis te lezen kreeg. Het is zijn bekendste gedicht en het heet Weltende.

Weltende

Dem Bürger fliegt vom spitzen Kopf der Hut,
in allen Lüften hallt es wie Geschrei.
Dachdecker stürzen ab und gehn entzwei
und an den Küsten - liest man - steigt die Flut.

Der Sturm ist da, die wilden Meere hupfen
an Land, um dicke Dämme zu zerdrücken.
Die meisten Menschen haben einen Schnupfen.
Die Eisenbahnen fallen von den Brücken.

Van Hoddis, een Joodse Duitser (eigenlijke naam: Hans Davidsohn) werd met dit gedicht in de twintiger jaren beroemd. Hierna ging het echter steeds slechter met hem. Hij leed aan psychoses en na jarenlange hospitalisatie werd hij onder het Nazi-regime eerst in een tehuis opgesloten en uiteindelijk naar Sobibor gebracht, waar hij stierf. Hoewel het gedicht een verschrikkelijke gebeurtenis beschrijft, namelijk het einde van de wereld, is het tegelijkertijd een humoristisch gedicht. Vooral de op een na laatste zin. In al het geweld van rondvliegende hoeden, naar beneden vallende dakdekkers, treinen en stormvloeden lopen de meeste mensen -ach en wee- rond met een Schnupfen; snotterend met een neusverkoudheid dus. Het gedicht spreekt me bijzonder aan, maar dat heeft ook te maken met een ander gedicht. Hans Dorrestijn leest in zijn solovoorstelling 'Na regen komt Dorrestijn' en gedicht voor dat eigenlijk altijd achterin mijn hoofd rondwandelt en af en toe naar voren komt om met meer nadruk mijn gedachten te beheersen. Ik heb hemel en aarde bewogen om de precieze tekst van het gedicht te achterhalen. Het was namelijk niet op internet te vinden. Überhaupt vermeldde geen enkele website het bestaan van het gedicht, behalve pagina's als Bol.com, die de CD verkopen. Uiteindelijk heb ik online voor ruim een euro het geluidsbestandje gekocht en de tekst van daaruit overgetypt. Voor mezelf, maar ook voor jullie. Lees -merk de overeenkomsten met Van Hoddis' gedicht op- en geniet!

Als honden van de lijnen waaien
En hun baas verliest zijn hoed.
Als vrouwen jurk of rok verliezen
En fietsen in hun ondergoed.

Als de haringkar het niet meer houdt
En door de wind de zee wordt ingedouwd.
Dan zegt het weerbericht
met een bezorgd gezicht:
“Het spookt, het is niet pluis,
Maar de zoute haring is weer thuis.”

Als kleine jongetjes van zeven
Heel hoog door het luchtruim zweven,
Achter hun mooie nieuwe vlieger aan.
Dan roep ik: “Goed zo ventje, laat je gaan!”

Harde wind geeft energie,
die de neerslachtigheid verdrijft.
Noodweer dat is anarchie,
Terwijl het kabinet van Lubbers blijft.

De dijk die kan de vloed niet keren.
Hoi! Er spoelen schepen aan.
Niemand kan nu meer regeren.
Heel het raderwerk blijft staan.